پرسشنامه سیاهه ی رفتاری کودک (CBCL) آخنباخ – نسخه والدین به همراه تاریخچه نمره گذاری و تفسیر

معرفی آزمون

سیاههی رفتاری کودک از مجموعه فرمهای موازی آخنباخ ASEBA بوده و مشکلات کودکان و نوجوانان را در ۸ عامل اضطراب/ افسردگی، انزوا/ افسردگی، شکایتهای جسمانی، مشکلات اجتماعی، مشکلات تفکر، مشکلات توجه، نادیده گرفتن قواعد و رفتار پرخاشگرانه ارزیابی میکند. دو عامل نادیده گرفتن قواعد و رفتار پرخاشگرانه عامل مرتبه دوم مشکلات برون سازی شده را تشکیل میدهند.

این پرسشنامه مشکلات عاطفی- رفتاری و همچنین توانمندیها و شایستگیهای تحصیلی و اجتماعی کودکان ۱۸-۶ سال را از دیدگاه والدین مورد سنجش قرار میدهد و نوعاً در ۲۰ الی ۲۵ دقیقه تکمیل میشود (مینائی، ۱۳۸۴).

شیوه نمره گذاری

این پرسشنامه ۱۱۵ سوال در رابطه با انواع حالات رفتاری کودکان تشکیل شده است. پاسخ به سوالات این پرسشنامه به صورت لیکرت ۳ گزینهای از ۰ تا ۲ میباشد. بدین ترتیب که نمره “۰” به مواردی تعلق میگیرد که هرگز در رفتار کودک وجود ندارد؛ نمره “۱” به حالات و رفتارهایی داده میشود که گاهی اوقات در کودک مشاهده میشود و نمره “۲” نیز به مواردی داده میشود که بیشتر مواقع یا همیشه در رفتار کودک وجود دارد.

این فرم، ۸ مشکل یا سندرم عاطفی- رفتاری را اندازه میگیرد که عبارت است از:

اضطراب/ افسردگی (AD) (شامل مواد ۱۲، ۱۴، ۲۹، ۳۰، ۳۱، ۳۲، ۳۳، ۳۵، ۴۵، ۵۰، ۵۲، ۷۱، ۹۱ و ۱۱۲)؛
گوشهگیری/ افسردگی (WD) (شامل مواد ۵، ۴۲، ۶۵، ۶۹، ۷۵، ۱۰۲، ۱۰۳و ۱۱۱)؛
شکایات جسمانی (SC) (شامل مواد ۴۷، ۴۹، ۵۱، ۵۴، a56، b56، c56، d56، e56، f56، g56 و در صورت امکان h56)؛
مشکلات اجتماعی (SP) (شامل مواد ۱۱، ۱۲، ۲۵، ۲۷، ۳۴، ۳۶، ۳۸، ۴۸، ۶۲، ۶۴ و ۷۹)؛
مشکلات تفکر (TP) (شامل مواد ۹، ۱۸، ۴۰، ۴۶، ۵۸، ۵۹، ۶۰، ۶۶، ۷۰، ۷۶، ۸۰، ۸۳، ۸۴، ۸۵، ۹۲ و ۱۰۰)؛
مشکلات توجه (مربوط به اختلال نارسایی توجه/بیشفعالی) (AP) (شامل مواد ۱، ۴، ۸، ۱۰، ۱۳، ۱۷، ۴۱، ۶۱، ۷۸، و ۸۰)،
رفتار قانون شکنی (RB) (شامل مواد ۲، ۲۶، ۲۸، ۳۹، ۴۳، ۶۳، ۶۷، ۷۲، ۷۳، ۸۱، ۸۲، ۹۰، ۹۶، ۹۹، ۱۰۱، ۱۰۵ و ۱۰۶)؛
رفتار پرخاشگری (AG) (شامل مواد ۳، ۱۶، ۱۹، ۲۰، ۲۱، ۲۲، ۲۳، ۲۷، ۳۷، ۵۷، ۶۸، ۸۶، ۸۷، ۸۸، ۸۹، ۹۴، ۹۵، ۹۷ و ۱۰۴).

علاوه بر شیوه بالا CBCL سه نمره پهنباند[۱] شامل ۱- مشکلات رفتاری درونیسازی شده[۲]، ۲- مشکلات برونیسازی شده[۳] و ۳- مشکلات کلی[۴] نیز دارد.

مقیاس مشکلات رفتاری درونیسازی شده شامل گویههای خردهمقیاسهای گوشهگیری/ افسردگی (WD)، شکایات جسمانی (SC) و مقیاس اضطراب/ افسردگی (AD) میباشد.
مقیاس مشکلات رفتاری برونیسازی شده شامل گویههای خردهمقیاسهای رفتار قانون شکنی (RB) و رفتار پرخاشگری (AG) میباشد.
مقیاس مشکلات کلی شامل همهی گویهها به جز گویههای ۲ و ۴ (آلرژی و آسم) میباشد.

در مورد تفسیر نمرات آزمون چنانکه آخنباخ (۱۹۹۱) اذعان میدارد در مقیاسهای مشکلات رفتاری درونیسازی شده و برونیسازی شده و مشکلات کلی اگر نمرهی T (T score) فرد کمتر از ۶۰ باشد در محدودهی نرمال یا غیربالینی و اگر نمرهی T بین ۶۳-۶۰ باشد در محدودهی مرزی-بالینی و اگر نمرهی T بزگتر از ۶۳ باشد در محدودهی بالینی قرار دارد.

همچنین در مقیاسهای ۸ مشکل یا سندرم عاطفی- رفتاری اگر نمرهی T (T score) فرد کمتر از ۶۵ باشد در محدودهی نرمال یا غیربالینی و اگر نمرهی T بین ۶۹-۶۵ باشد در محدودهی مرزی-بالینی و اگر نمرهی T بزگتر از ۶۹ باشد در محدودهی بالینی قرار دارد. (طریقه محاسبه نمرهی T در ذیل ارائه شده است)

سیاههی رفتاری کودکان (CBCL) ابزاری است که توسط یکی از والدین یا فرد دیگری که با شایستگیها و مشکلات رفتاری کودک به خوبی آشناست تکمیل میگردد. این ابزار را هم میتوان به صورت خودگزارشی و هم به صورت مصاحبه اجرا کرد. همچنین CBCL را میتوان به منظور اندازهگیری تغییرات رفتاری کودک در زمان یا به دنبال درمان مورد استفاده قرار داد.

بررسی روایی و پایایی

ضرایب کلی اعتبار فرمهاي CBCL با استفاده از آلفاي کرانباخ ۹۷/۰ و با استفاده از اعتبار بازآزمایی ۹۴/۰ گزارش شده است. روایی محتوایی (انتخاب منطق سؤالات و استفاده از تحلیل کلاس یک سؤالات)، روایی ملاکی (با استفاده از مصاحبۀ روان پزشکی با کودك و نیز همبستگی با مقیاس CSI-4) و روایی سازه (روابط درونی مقیاسها و تمایزگذاري گروهی) این فرمها مطلوب گزارش شده است (آخنباخ و رسکورلا، ۲۰۰۷).

این ابزار برای اولین بار در ایران توسط تهرانی دوست و همکاران (۱۳۸۱) ترجمه و هنجاریابی شده است. در پژوهش مینایی (۱۳۸۵) دامنه ضرایب همسانی درونی مقیاسها با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ از ۶۳/۰ تا ۹۵/۰ گزارش شده است. ثبات زمانی مقیاسها با استفاده از روش آزمون- بازآزمون با یک فاصله زمانی ۸-۵ هفته بررسی شده که دامنه ضرایب ثبات زمانی از ۳۲/۰ تا ۶۷/۰ به دست آمده است. همچنین توافق بین پاسخدهندگان نیز مورد بررسی قرارگرفته است که دامنه این ضرایب از ۰۹/۰ تا ۶۷/۰ نوسان داشته است. به طور کلی در تحقیق مینایی (۱۳۸۵) این نتیجه حاصل شده است که این پرسشنامه از اعتبار و روایی مطلوب و بالایی برخوردار است و با اطمینان میتوان از آن برای سنجش اختلالات عاطفی- رفتاری کودکان و نوجوانان ۱۸-۶ ساله استفاده کرد. یزدخواستی و عریضی (۱۳۹۰) ضريب اعتبار آلفاي كرونباخ را برای این پرسشنامه در سه فرم والدین، معلم و کودک به ترتیب ۹۰/۰، ۹۳/۰ و ۸۲/۰ به دست آوردند و در مورد اعتبار سازه همبستگی خردهمقیاسهای بخش مشکلات رفتاری- هیجانی با نمره کلی این بخش در سه نسخه والدین، معلم و کودک به ترتیب ۸۸/۰-۶۲/۰، ۹۱/۰-۴۴/۰ و ۸۵/۰-۵۱/۰ و همبستگی خردهمقیاسهای بخش مهارتها با نمره کلی این بخش در سه نسخه والدین، معلم و کودک به ترتیب ۸۲/۰-۲۴/۰، ۹۳/۰-۷۷/۰ و ۸۷/۰-۶۴/۰ گزارش کردهاند.

منبع

Achenbach TM. (1991). Manual for the Child Behavior Checklist/ 4-18 and 1991 Profile. Burlington, VT: University of Vermont Department of Psychiatry.
Doyle SR, McCarty CA. (2001). Child Behavior Checklist (Grade 7, Year 8 Update) (Technical Report) [On-line]. Available: http://www.fasttrackproject.org/.

محاسبه نمره T

برای محاسبه نمره T ابتدا طریقه محاسبه نمره Z متعاقب آن نمره T را متذکر می شویم

نمره Z: آن دسته از نمرات معیار که دارای توزیعی با میانگین صفر و انحراف معیار واحد (۱) هستند به نمرات Z (نمرات زی) شهرت دارند.

برای تبدیل نمرات خام به نمرات z از فرمول زیر استفاده میشود:

نمره z معادل نمره خام X برابر با اختلاف نمره خام فرد با نمره میانگین تقسیم بر انحراف استاندارد.

نمره T

برای به دست آوردن نمره T کافی است نمره Z را در ۱۰ ضرب کرده و حاصل را با ۵۰ جمع کرد.

[۱] – broad-band scores

[۲] – internalizing behavior disorder

[۳] – externalizing behavior disorder

[۴] – Total Problems

پرسشنامه سیاهه ی رفتاری کودک (CBCL) آخنباخ – نسخه والدین به همراه تاریخچه نمره گذاری و تفسیر

محصولات مرتبط

پرسشنامه كيفيت زندگي

پرسشنامه دانش برنامه درسی

پرسشنامه NEO نئو فرم بلند

پرسشنامه سنجش عملکرد خانواده

لغو پاسخ