تاثیر محلول پاشی کود اوره و تراکم بوته بر روی رشد و نمو سورگوم علوفه ای در شرایط آب و هوایی شهرستان کوهدشت : پایان نامه ارشد مهندسی کشاورزی زراعت و اصلاح نباتات

تاثیر محلول پاشی کود اوره و تراکم بوته بر روی رشد و نمو سورگوم علوفه ای در شرایط آب و هوایی شهرستان کوهدشت : پایان نامه ارشد مهندسی کشاورزی زراعت و اصلاح نباتات

کشور عزیزمان ایران با توجه به تنوع اقلیم ، آب و هوای مطبوع و اراضی وسیعی که در اختیار دارد در صورت مدیریت در عرصه کشاورزی میتواند یکی از قطب های بلامنازع کشاورزی دنیا باشد و با پرورش دانش آموختگان خبره در گرایش های مختلف رشته کشاورزی میتوان به این مهم نایل آمد. مسترداک در ادامه به معرفی پایان نامه های کارشناسی ارشد رشته کشاورزی میپردازد. پایان نامه حاضر با عنوان”  تاثیر محلول پاشی کود اوره و تراکم بوته بر روی رشد و نمو سورگوم علوفه ای در شرایط آب و هوایی شهرستان کوهدشت” با گرایش  کشاورزی زراعت و اصلاح نباتات و با فرمت Word (قابل ویرایش) تقدیم شما دانشجویان عزیز میگردد.

 

چکیده تاثیر محلول پاشی کود اوره و تراکم بوته بر روی رشد و نمو سورگوم علوفه ای در شرایط آب و هوایی شهرستان کوهدشت:

با توجه به قرار گرفتن ایران در کمربند مناطق خشک و نیمه خشک جهان لزوم بهره برداری از گیاهان علوفه ای با درجه سازگاری بالا با این اقلیم به همراه عملکرد بالا برای تولید علوفه و حداقل نیاز آبی مانند سورگوم علوفه ی بیش از پیش احساس می شود.بدین منظور آزمایشی درتابستان سال ۱۳۸۹ در شهرستان کوهدشت با استفاده از طرح آماری کرت های خرد شده بر پایه بلوک کامل تصادفی در ۳ تکرار انجام شد. هدف این تحقیق بررسی اثرات تراکم کاشت (۲۰۰۰۰،۲۵۰۰۰،۳۲۰۰۰ بوته در هکتار) و محلول پاشی کود اوره (۰و۱۰۰و۲۰۰و۳۰۰) کیلو گرم بر هکتار بر رشد و نمو سورگوم علوفه ای در شهرستان کوهدشت بود. کود ازته در چهار سطح ۰،۱۰۰،۲۰۰،۳۰۰ کیلو گرم به عنوان کرت اصلی و تراکم در سه سطح (۲۰،۲۵،۳۲هزار بوته در هکتار) به عنوان کرت فرعی لحاظ گردید.اثر این عوامل بر روی صفات فنولو ژیک، صفات مرفولوژیک،اجزاء عملکرد ،شاخص های رشد مورد بررسی قرارگرفت. زمان سبز شدن و سنبله رفتن بر اساس میانگین ۵ بوته محاسبه شد.حداکثرمقادیر ارتفاع بوته و وزن ساقه در اوره سطح چهارم و تراکم سوم(N4D3) با مقادیر۲۵۳ سانتی متر و ۹۰۰ گرم در بوته به دست آمد.مقادیر حداکثر شاخص برگ و سرعت  رشد محصول به ترتیب با۶/۵و ۷۹ گرم در متر مربع در ۱۰۰۹ درجه  روز رشد مشاهده شد در حالی که مقادیر زیاد سرعت رشد نسبی، سرعت جذب خالص، با ۰۴۸/۰ و ۲۳ گرم درمتر مربع در ۵۰۰ درجه  روز رشد حاصل گردید.با افزایش سطوح تراکم وکود اوره ،وزن خشک کل ،وزن خشک برگ ،شاخص سطح برگ و سرعت رشد محصول افزایش یافت. حداکثر وزن خشک کل به میزان ۳۵۰۰ گرم درمتر مربع در ۱۱۵۰ درجه روز رشد مشاهده شد.

 

مقدمه

يكي از عمده‌ترين مشكلات توليد پروتئين و محصولات دامي در كشور، كمبود علوفه و خوراك كافي جهت تغذيه‌ي دام‌ها مي‌باشد. سورگوم علوفه‌اي (sorghum bicolor (L) monch) يكي از مهمترين گياهان علوفه‌اي مناطق خشك و نيمه‌خشك دنيا است كه به علت سازگاري با شرايط گرم و خشك و بالا بودن كارايي مصرف آب مي‌تواند در مناطقي كه با كمبود آب مواجه هستند توليد خوبي داشته باشد. امروزه علاوه بر ارقام بومي متداول، كشت ارقام هيبريد پر محصول سورگوم نيز در ايران رو به افزايش است(۲۰و۱۲).سورگوم علوفه‌اي عمدتا در مناطق جنوب ايران كشت مي‌شود و معمولا تراكم كاشت پايين و فاصله‌ي رديفي كم باعث افزايش توليد ماده‌ي خشك علوفه‌اي مي‌گردد، اما با افزايش تراكم كيفيت علوفه كاهش مي‌يابد. اين گياه در شرايط ديم نيز بخوبي شرايط آبياري رشد موفقيت‏آميزي دارد. علوفه‏ي آن تقريبا براي تغذيه بيشتر دام‏ها مورد استفاده قرار مي‏گيرد و همچنين مي‏تواند بعنوان علوفه خشک و سيلويي مورد استفاده قرار گيرد. به هر حال کيفيت سورگوم علوفه‏اي، به علت کم بودن محتواي پروتيين و وجود اسيد پروسيک پايين است. بنابراين بهبود کيفيت و کميت سورگوم علوفه اي الزاميست (۱۲)

سورگوم علوفه‏اي پنجمين غله بعد از گندم، برنج، ذرت و جو مي باشد (fao 2004) و براي سيستم هاي کشت پايدار بسيار مناسب است زيرا توانايي زنده ماندن در شرايط محدوديت آب را دارد (۵۳و۳۴).  اهميت آن به عنوان يک گياه علوفه‏اي، رشد آن در نقاط مختلف دنيا و همچنين سودمندي بالا از يک طرف و توانايي سازگاري با آب و هواي مختلف و شرايط کمبود آب از طرف ديگر مي‏باشد. سورگوم مي‏تواند در هر دو شرايط آب و هوايي گرم در سودان، يا آب و هواي نسبتا سرد در جنوب کانادا سازش يابد. تحت شرايط محدوديت ممکن است بطور معني داري سود بيشتري نسبت به ذرت توليد کند (۷۶).

در گياهان علوفه‏اي از گونه‏هاي مختلف از جمله سورگوم، در شرايط افزايش غلظت CO₂ و تيمارهاي مختلف نيتروژن، افزايش CO₂ تنها درر صورتي مي‏تواند منجر به افزايش عملکرد و رشد مجدد بهتر گردد که گياه در محدوديت نيتروژن قرار نداشته باشد و بتواند به نسبت افزايش غلظت CO₂، از خاک نيز نيتروژن بيشتري جذب نمايد. گزارش شده است که افزايش نيتروژن اثر مثبتي بر روي ارتفاع گياه و عملکرد شکر در سورگوم شيرين داشته است. هر چند علوفه سورگوم و دانه‏ي آن نقش عمده‏اي در تغذيه دام و زندگي روزمره انسان دارد، اما با اين وجود در اکثر کشورهاي جهان پژوهش و پيشرفت در امر توليد و مديريت اين گياهان، در مقايسه با تلاش و توجهي که به ساير محصولات معطوف مي‏شود، اندک است. با توجه به کمبود مراتع غني و فشار دام بر آن‏ها، بررسي و مطالعه پيرامون کشت اين محصولات اهميت ويژه‏اي مي‏يابد (۷۴).اظهار داشتند که توزيع مساوي کود نيتروژن در دو نوبت، موقع کاشت يا بعد از تنک و پس از برداشت چين اول، به‏طور معني‏داري عملکرد ماده خشک سورگوم علوفه‏اي را افزايش داده واجزاي عملکرد را نيز بهبود مي‏بخشد.در عين حال، استفاده موثر از نيتروژن به عوامل مختلفي بستگي داشته وميزان نياز گياهان با توجه به اين عوامل  متفاوت مي‏باشد(۲۷، ۴۱ و ۲).

عمليات زراعي نيز مي‏تواند عملکرد سورگوم را تحت تاثير قرار دهد و تراکم کاشت يکي از ابزار عمده مورد نياز براي رشد گياه و عملکرد است. تراکم کاشت بالا عملکرد دانه‏اي و علوفه‏اي سورگوم را تحت تاثير قرار مي‏دهد. افزايش تراكم گياهي باعث افزايش ارتفاع و وزن خشك ساقه مي‌شود و تعداد پنجه را نيز كاهش مي‌دهد و از طرفي عملكرد ماده‌ي خشك و محتواي پروتئين علوفه‌ي سورگوم با دادن كود سرك افزايش مي‌يابد.  گزارش‏ها حاکي از اين است که برهمکنش مقادير کود نيتروژن و آرايش کاشت (تراکم بوته) بر درصد پروتئين خام تاثير معني داري نداشت (۴). نظر به اين‌كه كود شيميايي نيتروژن و فاصله ي بوته ها روي رديف کاشت ( تراكم در واحد سطح) نقش مهمي در توليدات گياهي، به خصوص در گياهان علوفه‌اي ايفا مي‌كنند و ميتوانند خصوصيات مورفولوژيکي سورگوم علوفه‏اي را به‏طور معني‏داري تحت تاثير قرار دهند، بررسي ميزان كاربرد كود نيتروژن و فاصله ي بوته ها (تعداد بوته در واحد سطح) براي هر محصول گياهي از اهميت بسزايي برخوردار است.

 

اهداف اين پژوهش:

۱- دستیابی به بهترین مقدار محلول پاشی کود اوره با   توجه به نتایج.

۲-بررسی صفات فیزیولوژیک و تاثیر تراکم ها و سطوح مختلف کود اوره بر روی این صفات.

۳-دستیابی به تراکم مطلوب با توجه به الگوی محلول پاشی و نتایج داده ها.

۴-بررسی امکان تولید علوفه تابستانه از سورگوم علوفه ای در شهرستان کوهدشت.

 

نتیجه گیری:

با توجه به نتایج به دست آمده طی یک سال اجرای این ازمایش ملاحظه می شود که مدیریت مناسب از طریق تغییر در تراکم بوته و میزان کود ازته موجب بهبود رشد و نمو سورگوم علوفه ای می گردد.با افزایش سطوح تراکم و کود ازته ارتفاع بوته افزایش یافت به طوری که بالاترین ارتفاع بوته (۲/۲۵۳) از تراکم سوم و اوره سطح چهارم ((N4D3به دست آمد.بالاترین تعداد برگ از کود اوره سطح چهارم و تراکم دوم (N4D2)به دست آمدوهمچنین بیشترین تعداد پنجه از تراکم اول و سطح چهارم کود اوره(N4D1)به دست ٱمد. بیشترین وزن ساقه از تراکم سوم و اوره سطح چهارم(N4D3)حاصل گردید.بالاترین وزن برگ از تراکم اول و اوره سطح چهارم(N4D1)وبالاترین وزن سنبله از تراکم دوم و اوره سطح سوم(N3D2)به دست آمد. حدأکثر شاخص سطح برگ برای سورگوم علوفه ای در حدود ۱۰۰۹ درجه روز رشد مشاهده گردید منحنی های شاخص سطح برگ برای سه تراکم نشان داد کهLAIمربوط به تراکم سوم به فاصله بوته ۶ سانتی متراز ۵۰۰ درجه روز رشد بعد از کاشت تا انتهای فصل نسبت به دو تراکم دیگر برتر بوده است و تقریبأّْمدت زمان بیشتری در حدأکثرباقی مانده است.حدأکثر وزن خشک کل برای سورگوم علوفه ای در خدود ۱۱۵۰ درجه رروز رشد مشاهده شد و با افزایش تراکم ماده خشک کل افزایش یافت ولی ماده خشک تک بوته کاهش یافت. حدأکثر وزن خشک برگ برای سورگوم علوفه ای در حدود ۱۱۵۰ درجه روز رشد مشاهده شدکه تراکم سوم و کود اوره سطح چهارم(N4D3)با ۶۱۵ گرم در متر مربع بیشترین وزن خشک برگ را به خود اختصاص داده است. بالاترین مقادیر میزان جذب خالص(NAR)دراوایل فصل رشد مشاهده گردید. حدأکثر میزان رشد محصولCGR) ) با دریافت تقریبی ۱۰۰۹ درجه روز رشد که مصادف با مرحله گرده افشانی بود حاصل گردید. سرعت رشد نسبی(RGR)از اولین نمونه برداری روند کاهشی نشان داد تا اینکه در انتهای فصل رشد به حدأقل خود رسید.

 

 

فهرست مطالب

فهرست جدول ها س

فهرست شکل ها ش

فصل اول

• مقدمه ۲
• اهداف پژوهش ۴٫

فصل دوم

۲-۱- تاریخچه و مبداء سورگوم ۶

۲-۲- دلایل توسعه سورگوم در آینده ۷

۲-۳-گیاه شناسی سورگوم ۷

۲-۴-مرفولوژی سورگوم  ۸٫

۲-۴-۱-ساقه ۸

۲-۴-۲-ریشه ۹

۲-۴-۳-برگ ۱۰

۲-۴-۴- پنجه زنی ۱۱

۲-۵-معرفی برخی از هیبرید های سورگوم ۱۲

۲-۵-۱-سورگوم علوفه ای واریته اسپیدفید ۱۲

۲-۵-۲-سورگوم علوفه ای شیرین هیبرید شوگر گریز ۱۳

۲-۵-۳-سورگوم علوفه ای هیبرید جامبو ۱۳

۲-۶-اکولوژی سورگوم ۱۳

۲-۷-واکنش به خاک ۱۴

۲-۸- مراحل رشد و نمو کلی سورگوم ۱۴

۲-۹-زراعت سورگوم  ۱۵

۲-۹-۱-آماده کردن زمین ۱۵

۲-۹-۲-زمان کاشت ۱۶

ذ

 

۲-۹-۳-انتخاب بذر  ۱۷

۲-۹-۴-میزان بذر مصرفی ۱۷

۲-۹-۵-عملیات کاشت ۱۸

۲-۹-۶-مواد غذایی مورد نیاز سورگوم ۱۸

۲-۱۰-عملیات داشت ۱۹

۲-۱۱-آفات ۲۰

۲-۱۲-برداشت ۲۱

۲-۱۲-۱-زمان برداشت ۲۱

۲-۱۳-تناوب زراعی سورگوم ۲۲

۲-۱۴-تأثیر نیتروژن بر روی صفات کمی و کیفی علوفه ۲۳

۲-۱۵-تأثیر تراکم کاشت بر روی صفات کمی و کیفی علوفه ۳۲

 

فصل سوم

۳-۱-موقعیت جغرافیایی و ویژگی های آب و هوایی محل اجرای آزمایش ۴۳

۳-۲-کیفیت خاک محل اجرای آزمایش ۴۴

۳-۳-طرح آزمایشی مورد استفاده ۴۴

۳-۴-عملیات آماده سازی زمین ۴۵

۳-۵-کاشت ۴۵

۳-۶-داشت ۴۵

۳-۶-۱-آبیاری ۴۵

۳-۶-۲-تنک کردن ۴۶

۳-۶-۳-وجین و مبارزه با بیماری ها و آفات ۴۶

۳-۷-نمونه برداری جهت اندازه گیری صفات مورد ارزیابی ۴۶

۳-۸-تجزیه واریانس داده ها ۴۷

ر

 

فصل چهارم

۴-۱-مراحل فنولوژیکی ۴۹

۴-۱-۱-تاریخ سبز شدن ۴۹

۴-۱-۲-تاریخ سنبله رفتن ۴۹

۴-۲-مراحل مرفولوژیکی ۴۹

۴-۲-۱-ارتفاع بوته ۴۹

۴-۲-۲-تعداد برگ ۵۲

۴-۲-۳-تعداد پنجه ۵۵

۴-۳-اجزاء عملکرد ۵۸

۴-۳-۱-وزن ساقه ۵۸

۴-۳-۲-وزن برگ ۶۰

۴-۳-۳-وزن سنبله ۶۲

۴-۴-شاخص های رشد ۶۴

۴-۴-۱-شاخص سطح برگLAI 64

۴-۴-۲-وزن خشک کل(TDW 67.

۴-۴-۳- میزان جذب خالص(NAR 69

۴-۴-۴-میزان رشد محصول(CGR 71

۴-۴-۵-میزان رشد نسبی(RGR 73

۴-۵-نتیحه گیری و پیشنهادات ۷۵

۴-۵-۱-نتیجه گیری ۷۵

۴-۵-۲-پیشنهادات ۷۶

 

 

 

ز

 

فهرست جدول ها

جدول۳-۱-آمار آب و هوایی منطقه در طول فصل زراعی……………………………………………………….۴۳

جدول۳-۲- نتایج آزمایش تجزیه خاک ………………………………………………………………………………۴۴

جدول۴-۱-تجزیه واریانس صفات ارتفاع بوته.تعداد برگ.تعداد پنجه………………………………………..۴۹

جدول ۴  -۲-تجزیه واریانس صفات وزن ساقه.وزن برگ.وزن سنبله……………………………………………..۵۲

جدول ۴-۳-مقایسه میانگین صفات مرفولوژیک و اجزاء عملکرد در تراکم های مختلف…………………..۵۴

جدول ۴-۴- مقایسه میانگین صفات مرفولوژیک و اجزاء عملکرد درسطوح مختلف  کود اوره…………..۵۵

جدول ۴-۵- تجزيه واريانس صفات بیشینه شاخص سطح برگ (LAI_max)……………………………….67

 

س

 

فهرست شکل ها

شکل۴-۱-اثر تراکم بوته بر ارتفاع هربوته……………………………………………………………………………..۵۰

شکل۴-۲- اثر کود اوره بر ارتفاع هر بوته……………………………………………………………………………..۵۱

شکل۴-۳- اثر متقابل تراکم بوته و کود اوره بر ارتفاع هر بوته …………………………………………………۵۱

شکل۴-۴-اثر تراکم بوته بر تعداد برگ در هربوته………………………………………………………………….۵۳

شکل۴-۵- اثر کود اوره بر تعداد برگ در هربوته…………………………………………………………………..۵۳

شکل۴-۶- اثر متقابل تراکم بوته و کود اوره بر تعداد برگ در هربوته………………………………………..۵۴

شکل۴-۷-اثر تراکم بوته بر تعداد پنحه درهر بوته…………………………………………………………………..۵۶

شکل۴-۸- اثر کود اوره بر تعداد پنحه در هربوته……………………………………………………………………۵۷

شکل۴-۹-اثر متقابل تراکم بوته و کود اوره بر تعداد پنحه در هربوته………………………………………….۵۷

شکل۴-۱۰-اثر تراکم بوته بر وزن ساقه درهر بوته………………………………………………………………….۵۸

شکل۴-۱۱-اثر کود اوره بر وزن ساقه درهربوته…………………………………………………………………….۵۹

شکل۴-۱۲- اثر متقابل تراکم بوته و کود اوره بر وزن ساقه در هربوته………………………………………..۵۹

شکل۴-۱۳-اثر تراکم بوته بر وزن برگ در بوته……………………………………………………………………۶۰

شکل۴-۱۴-اثر کود اوره بر وزن برگ درهربوته……………………………………………………………………۶۱

شکل۴-۱۵- اثر متقابل تراکم بوته و کود اوره بر وزن برگ در هربوته……………………………………….۶۱

شکل۴-۱۶اثر تراکم بوته بر وزن سنبله در هربوته……………………………………………………………………۶۳

شکل۴-۱۷-اثر کود اوره بر وزن سنبله درهر بوته…………………………………………………………………..۶۳

شکل۴-۱۸- اثر متقابل تراکم بوته و کود اوره بر وزن سنبله در هربوته………………………………………۶۴

شکل۴-۱۹-روند تغییرات LAI سورگوم علوفه ای در تراکم های مختلف در طول فصل رشد بر اساس

درجه-روز رشد ۶۵

شکل۴-۲۰-روند تغییرات LAI سورگوم علوفه ای در سطوح مختلفکود اوره  درطول فصل رشد بر

اساس درجه-روز رشد ۶۶

ش

شکل۴-۲۱-روند تغییراتTDW سورگوم علوفه ای در تراکم های مختلف در طول فصل رشد بر اساس

درجه روز رشد ۶۸

 

فهرست شکل ها

شکل۴-۲۲-روند تغییراتTDW سورگوم علوفه ای در سطوح مختلف کود اوره در طول فصل رشد بر

اساس درجه روز رشد ۶۹

شکل۴-۲۳-روند تغییراتNAR سورگوم علوفه ای درتراکم های مختلف در  طول فصل رشد بر اسا

درجه روز رشد ۷۰

. شکل۴-۲۴-روند تغییراتNAR سورگوم علوفه ای درسطوح مختلف کود اوره در  طول فصل رشد بر اساس درجه روز رشد ۷۱

شکل۴-۲۵-روند تغییرات CGRسورگوم علوفه ای در تراکم های مختلف در طول فصل رشد بر اساس

درجه روز رشد ۷۲

شکل۴-۲۶روند تغییرات CGRسورگوم علوفه ای در سطوح  مختلف کود اوره در طول فصل رشد بر

اساس درجه روز رشد ۷۳

شکل۴-۲۷-روند تغییرات RGRسورگوم علوفه ای در تراکم های مختلف در طول فصل رشد بر اساس

درجه روز رشد ۷۴

شکل۴-۲۸-روند تغییرات RGRسورگوم علوفه ای در سطوح مختلف کود اوره در طول فصل رشد بر

اساس درجه روز رشد ۷۴